Kanal Tedavisi

Endodonti, diş pulpasına kadar ilerlemiş problemler ile ilgilenen diş hekimliği dalıdır. Pulpa dişin merkezinde ve her diş kökünün kanallarında yer almaktadır. Dişi besleyen bağlayıcı doku, kan damarları ve sinirlerden oluşur. Diş oluştuktan sonra pulpa, pulpa odasından ve kök kanallarından güvenli bir şekilde alınabilir. Endodontik tedavi de kanal tedavisi olarak bilinen pulpanın yerinden alınması işlemidir.

Kanal Tedavisine Neden Gerek Duyulur?

Pulpada enfeksiyon ya da kalıcı bir hasar varsa kanal tedavisine gerek duyulur. Tedavi edilmemiş çürükler pulpa enfeksiyonuna neden olabilir. Diş minesi ve dentin çürük nedeniyle kök kanalına kadar madde kaybına uğrar ve çürük nedeniyle oluşan bakteri pulpada enfeksiyon oluşumuna neden olur. Dişin iç kısmında bulunan bu enfeksiyonlar için antibiyotikler sonuç almada etki değildir. Bu enfeksiyon iltihaplanmaya neden olur ve iltihaplanma da kanın dişe ulaşmasını engeller. Bu nedenle antibiyotiklerin kan dolaşımı yoluyla enfeksiyona ulaşmaları zordur. Kanın pulpaya ulaşması zorlaştıkça, pulpanın kendi kendini iyileştirmesi de zorlaşır.

Dişte meydana gelmiş olan kırılma, çatlama, travma ya da bir veya birden fazla yapılmış dolgular gibi derin restoratif çalışmalar belirli bir müddet sonra pulpaya zarar verebilir. Ayrıca diş için yapılmış olan herhangi bir işlem de pulpaya zarar verebilir. Kuron uygulanacak kişiler uygulamadan önce diş kökü için kanal tedavisine ihtiyaç duyabilirler.

Birçok vakada enfeksiyon olmamasına rağmen pulpa iltihaplanabilir ve sonrasında iyileşip normal hale dönebilir. Kanal tedavisi yapılmadan önce dişin röntgeni çekilerek böyle bir iltihap bulunup bulunmadığı tespit edilir. Pulpada bulunan iltihap ağrıya ve enfeksiyona neden olabilir.Pulpada meydana gelen enfeksiyon ise apse oluşumuna ve dişi çevreleyen kemikte zarara neden olabilir.

Kanal tedavisinin amacı dişi, enfekte olmuş ya da zarar görmüş pulpayı çıkartarak kurtarmak ve herhangi bir iltihabı tedavi etmek boş kanalları özel bir dolgu maddesi ile doldurmaktır.
Eğer kanal tedavisi yapılmazsa dişin çekilmesi gerekebilir.

Doğal dişi korumak her zaman tercih edilir. Bir ya da daha fazla diş eksikliği komşu dişlerin yer değiştirmesine, duruş şeklinin bozulmasına sebep olabilir. Ayrıca doğal dişleri korumak implant ve köprüler gibi pahalı ve derin tedavilerin uygulanmasını gerektirmez. Hasar görmüş ve enfekte olmuş bir dişe kanal tedavisi uygulanmaması durumunda diş vücudun enfeksiyon merkezi haline gelir.

Kanal tedavisi uygulanması tedavi uygulanan dişin birkaç sene sonra çekilmeyeceği anlamına gelmez. Genelde kanal tedavileri derin ve geniş alana yayılmış çürüklerden ötürü yapılır. Bu nedenle diş zayıf duruma düşer. Kanal tedavisinden sonra diş kuronla kaplandığı ya da diş renginde olan kompozit dolgu ile doldurulduğu takdirde, diş ömür boyu kullanılabilir.

Belirtileri Nedir?

Eğer pulpada bir enfeksiyon mevcutsa, ağrı duyulmaması olasıdır. Herhangi bir tedavi uygulanmadığı takdirde enfeksiyon ağrıya ve şişmeye neden olabilir. Bazı durumlarda apse de oluşabilir. Sonuç olarak dişin çekilmesi gerekebilir.

Tedavi Süresi

Dişin durumuna bağlı olarak kanal tedavisi bir ya da iki seansta yapılabilir. Enfekte olmuş bir diş için, enfeksiyonun tamamen ortadan kaldırıldığından emin olmak için birkaç seans gerekebilir. Dişin pozisyonuna göre tedavi zor olabilir. Ayrıca, dişte birden fazla ve kıvrımlı kanallar bulunması tedavinin uygulanmasını zorlaştırır. Komplike olmayan bir kanal tedavisi genellikle bir seansta tamamlanır.

Kanal tedavisinden sonra diş kuronla kaplanır ya da dolgu ile restore edilir.

Dişiniz, ısırdığınızda, dokunduğunuz ya da dişinizi dilinizle ittiğinizde belirgin bir şekilde acıyorsa, birkaç saniyeden daha uzun bir süre için soğuğa ve özellikle sıcağa karşı dişinizde hassasiyet varsa, problemli diş civarında şişlik varsa, ağrılı ya da ağrısız renk değişikliği olan ya da kırık bir dişiniz varsa kanal tedavisi gerekli olabilir.

Tedavi Aşamaları

• Gerekli ise anestezi uygulanır. Anestezi uygulamasından sonra pulpa odasına ulaşmak için dişte kavite açılır. Daha sonra kök kanallarının uzunluğu ölçülür.
• Kanal uzunluklarının belirlenmesi için röntgen çekilir. Ölçüsü alınacak kanala eğe konur. Daha sonra tekrardan film çekilerek eğenin kanalın bitimine ne kadar yaklaştığı tespit edilir.
• Enfeksiyon özel olarak üretilmiş aletler olan eğeler ile temizlenir. Kanal antiseptik yıkama solüsyonları ve eğelerle genişletilir. Daha sonra kanal kurutulur.
• Kanal tedavisinin sonuç verebilmesi için dişte bulunan bütün ana ve yan kanalların temizlenmesi gerekir. Genellikle üst ön dişlerde bir, alt ön dişlerde bir ya da iki, küçük azı dişlerinde bir ya da iki, büyük azı dişlerinde üç ya da dört kanal bulunmaktadır. Ama kişiden kişiye kanalların lokasyonu ve şekli değişiklik gösterir.
• Ana ve yan kanalların temizlenmesinde Nd:YAG laser kullanımı ile solüsyonların ulaşamadığı bölgelerde dezenfeksiyon tam anlamıyla sağlanır.
• Kanallar kalıcı materyaller olan gütaperkalar ile doldurulur. Gütaperkalar kanallarda enfeksiyon oluşmasını ve kontaminasyonu engeller.
• Diş kalıcı dolgu ya da kuron uygulanmasına hazır hale gelene kadar açık kalan kısmı kapamak amacıyla gütaperkalar üzerine geçici dolgu maddesi yerleştirilir.
• Ne tür bir restorasyonun yapılacağı dişin durumuna bağlıdır. Diş, kompozit dolgu, inley, kuron ya da post&corelu kuron ile restore edilir. Özellikle çiğnemeden kaynaklanan deformasyon nedeniyle azı dişlerinde kuron uygulamasına ihtiyaç duyulabilir. Kuron dişin yeniden kuvvetlenmesini sağlar ve dişi kırılmaktan korur. Kuron mümkün olduğunca çabuk uygulanmalıdır. İdeal olanı, kanal tedavisinden sonra bir ay içinde yapılmasıdır. Dişin kalıcı olarak restore edilmesi dişin daha sonra zarar görmesini engellemek için önemlidir. Geçici dolgu dayanıklı olmadığından, yerine daimi dolgu yapılması şarttır.

Kanal tedavisinde çıkartılan pulpa ısıya karşı reaksiyon veren kısımdır. Kanal tedavisi yapılmış olan dişi çevreleyen doku ve sinirler halen yerinde bulunduğu için, diş basınç ve dokunmaya karşı hassas olabilir.

Kanal Tedavisi Sonrası

Tedaviden sonraki iki ya da üç gün kanal tedavisi yapılan dişte ağrı olabilir. Tedavi edilen kısımla çiğnememeye özen gösterilmelidir. Ağrıyı azaltmak için ağrı kesiciler kullanılabilir.

Olası Komplikasyonlar

Kanal tedavisi için kanal açıldığında havada bulunan oksijen, buraya bakteri yerleşmesine neden olabilir ve burada çoğalan bakteriler iltihap ve ağrı oluşumuna neden olur.

Bakteriler diş kök ucundan dışarı itilebilir. Diş kökünün bitiminde kan damarlarının dişe giriş yapmasını sağlayan küçük bir delik bulunmaktadır. Bazen kanal tedavisi sırasında bu küçük delikten dişi çevreleyen dokuya ulaşabilir. Bu durumda çevreleyen doku enfekte olur ayrıca iltihaplanması da olasıdır. Ağrı kesiciler ve antibiyotiklerle iltihabın kurutulması ve tedavi edilmesi mümkündür. Bu iltihap temizlenene kadar geçen süreç ağrılı bir süreç olabilir.

Kanal tedavisi sırasında kanalların var olmamasından ya da kıvrımlı olmalarından ötürü dişin diğer kısımlarında delik oluşturulabilir. Kanal tedavisinde kullanılan aletler kıvrımlı kanallara uyum sağlayabilecek biçimde üretilmişlerdir. Ama bazen aletler kanal kavsine uyum sağlayamayarak dişin kenarında bir delik oluşturabilir. Bu deliğe tükürük ulaşırsa dişin daha ileri bir tedavi görmesi ya da çekilmesi gerekebilir. Dişeti çizgisinin altında uzak bir noktadaysa tükürük bu noktaya ulaşamayabilir ve müdahale yapılmadan iyileşme olasılığı vardır.

Eğer bir kanal köküne girilmemiş ya da kanallar tam olarak temizlenmemiş, kanal boyu doğru olarak ölçülmemiş ve enfekte ya da iltihaplı pulpa parçaları kök ucuna çok yakınsa diş enfekte olarak kalabilir. Bunun sonucu olarak da kanal tedavisi tekrarı gerekebilir. Kök kanallarının yan dalları olabilir ve geleneksel tedavi yöntemleri ile bu dallara ulaşmak mümkün olmamaktadır. Bu nedenle Nd:YAG laser kullanılarak bu sorun giderilmeye çalışılmaktadır.

Tedavi sırasında kanal aleti, kanal içinde kırılabilir. Eğer kanalın temizlenmesi tamamlandıysa ve kırılan parça kök ucunda kaldıysa tedaviye bu şekilde devam edilir. Ancak kök kanalının temizliği bitirilmediyse, kalan parça kökün ucunda değil ve kök ucuna bu nedenle ulaşılamıyorsa, parça mutlaka alınmalıdır. Parça dişin üst kısmından alınabilir ama bazı vakalarda ancak cerrahi şartlarda alınabilir. Apisektomi olarak adlandırılan bu işlemde diş köküne ulaşabilmek için dişetinde küçük bir kesi yapılır ve parçanın bulunduğu kök bölümü alınır.

Ağrı Olur mu?

Genellikle kanal tedavisi sırasında ağrı hissedilmez. Kanal tedavisi olan diş ve onu çevreleyen kısım tamamıyla uyuşmuş durumdadır. Uyuşturucu jeller ve modern enjeksiyon sistemleri sayesinde enjeksiyon uygulamaları da acısız gerçekleşmektedir.